POZNAJCIE PATRONÓW ROKU 2020

Posłowie Sejmu RP zdecydowali o ustanowieniu patronów 2020 Roku. Uhonorowani zostali: św. Jan Paweł II, hetman Stanisław Żółkiewski, Roman Ingarden i Teodor Axentowicz. 2020 rok będzie także rokiem 100. Rocznicy Zaślubin Polski z morzem w Pucku oraz Bitwy Warszawskiej w jej 100. rocznicę.

ŚWIĘTY JAN PAWEŁ II

Sejm Rzeczypospolitej Polskiej ogłaszając rok 2020 Rokiem św. Jana Pawła II wyraził wdzięczność i oddał hołd Wielkiemu Papieżowi, który sięgając do źródeł chrześcijaństwa uczył nas otwartości, wyrozumiałości i odwagi w obronie wartości chrześcijańskich, na których oparta jest Polska i Europa. Jan Paweł II, właśc. Karol Józef Wojtyła urodził się 18 maja 1920 roku w Wadowicach, zmarł 2 kwietnia 2005 roku w Watykanie, był polskim duchownym rzymskokatolickim, biskupem pomocniczym krakowskim (1958–1964), a następnie arcybiskupem metropolitą krakowskim (1964–1978), kardynałem (1967–1978) oraz 264. papieżem i 6. Suwerenem Państwa Watykańskiego w latach 1978–2005, poetą, poliglotą, filozofem i mistykiem, a także aktorem niezawodowym, dramaturgiem i pedagogiem. 0d 27 kwietnia 2014 roku jest Świętym Kościoła katolickiego.

Papież zajmuje szczególne miejsce w historii świata, a jego zdecydowane upominanie się o prawo naszej ojczyzny do wolności wśród narodów Europy, jego praktyczna obrona praw naszego narodu uczyniły Ojca Świętego najważniejszym z ojców niepodległości Polski. Należy podkreślić, że w czasie pierwszej pielgrzymki Jana Pawła II do Polski w 1979 roku rozpoczął się proces, który zaowocował powstaniem ˝Solidarności˝, wyzwoleniem narodu spod panowania komunizmu i odbudową jedności Europy.  Nauczanie i wielkie dziedzictwo, które pozostawił po sobie będzie dla naszego narodu wciąż inspiracją do budowania Polski wolnej i sprawiedliwej. 18 maja 2020 roku będziemy obchodzić stulecie urodzin Karola Wojtyły, naszego wielkiego rodaka zasłużonego w walce o wyzwolenie Polski spod jarzma komunizmu. Życiową misją papieża była walka o godność i szacunek każdej istoty ludzkiej, czemu wielokrotnie dawał wyraz w swoich encyklikach. Nazywany „papieżem pielgrzymem”, odbył 104 podróże apostolskie do każdego zakątka świata.

HETMAN STANISŁAW ŻÓŁKIEWSKI

Sejm ustanowił rok 2020 Rokiem Hetmana Stanisława Żółkiewskiego, wybitnego wodza w dziejach oręża polskiego, pełniącego szereg najważniejszych urzędów w I Rzeczypospolitej, tj.: sekretarza królewskiego, hetmana polnego koronnego, kasztelana lwowskiego, wojewody kijowskiego, a w końcu hetmana wielkiego koronnego i kanclerza wielkiego koronnego. Pochodził ze średniozamożnej rodziny, której znaczenie wzrosło dzięki zabiegom jego ojca Stanisława i wsparciu spokrewnionego z Żółkiewskimi Jana Zamoyskiego (w momencie urodzenia późniejszego hetmana jego ojciec był zaledwie podstarościm, ale już od 1585 roku wojewodą ruskim). Urodził się w roku 1547 w Turynce pod Lwowem, zaś zmarł w Berezowce 7 października 1620 roku, kilka kilometrów od granicy na Dniestrze w Mołdawii podczas odwrotu z pola bitwy pod Cecorą. Matką była Zofia Lipska z Goraja. Uczył się w szkole katedralnej we Lwowie. W 1566 roku został dworzaninem kanclerza Jana Zamoyskiego.

W roku 1573 wyjechał z delegacją posłów do Paryża dla oznajmienia Henrykowi Walezemu jego wyboru na króla Polski. Wkrótce udał się na dwór cesarza Maksymiliana II Habsburga. Został sekretarzem króla Stefana Batorego. Stanisław Żółkiewski brał udział we wszystkich wojnach toczonych przez Rzeczpospolitą w drugiej połowie XVI wieku i początkach XVII wieku. Najpierw walczył u boku doświadczonego wodza i kanclerza Jana Zamoyskiego, uczestniczył w wyprawach przeciw Habsburgom i Moskwie, na Mołdawię i Wołoszczyznę, później zwyciężał, dowodząc samodzielnie w wielu kampaniach przeciwko Rosji, Szwecji, Kozakom, Turcji i Tatarom.

W miejscu bohaterskiej śmierci hetmana Żółkiewskiego jego syn Jan w 1621 roku wzniósł pomnik ozdobiony tablicą ze znanym cytatem „Quam dulce et decorum est pro patria mori” („Jakże słodko i zaszczytnie jest umrzeć za Ojczyznę”).

ROMAN INGARDEN

Patronem Roku 2020 został również Roman Witold Ingarden, gdyż tym roku przypada 50. rocznica śmierci tego wybitnego Polaka. Ten polski filozof i profesor urodził się 5 lutego 1893 roku w Krakowie,  zmarł w tym samym mieście 14 czerwca 1970 roku. To jeden z najwybitniejszych polskich filozofów.  Był profesorem  Uniwersytetu Lwowskiego (1925 –1944). W czasie drugiej wojny światowej przebywał głównie we Lwowie, uczestniczył w tajnym nauczaniu i pracował nad swoim głównym dziełem, pt. Spór o istnienie świata. Po zakończeniu okupacji niemieckiej wykładał na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu (1945-1946), a później na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie (1946 –1950 i 1956 –1963). Pozostawił po sobie imponujący dorobek: książki, artykuły, przekłady, archiwum rękopisów. Obejmowały one szeroki zakres tematyczny. Od filozofii literatury, przez estetykę, teorię poznania, po ontologię. Na szczególne podkreślenie zasługuje Jego bezkompromisowość intelektualna. W 1950 roku za krytyczny stosunek do marksizmu został pozbawiany prawa do wykładania na macierzystym Uniwersytecie Jagiellońskim i publikowania prac o tematyce fenomenologicznej. Ten czas wykorzystał m.in. na dokonanie wzorcowego przekładu „Krytyki czystego rozumu” Immanuela Kanta. Choć sam był racjonalistą, przez lata korespondował z niemiecką filozofką i zakonnicą Edytą Stein (św. Teresą Benedykta od Krzyża). Wśród jego uczniów znaleźli się Karol Wojtyła, późniejszy papież święty Jan Paweł II i ks. prof. Józef Tischner.

TEODOR AXENTOWICZ

 160. rocznica urodzin Teodora Axentowicza stała się okazją do ogłoszenia przez Sejm roku 2020 Jego Rokiem.  Urodził się 13 maja 1860 roku w Braszowie w Siedmiogrodzie, w rodzinie polskich Ormian, która w XVII wieku otrzymała szlachectwo i herb Gryf (Jaxa). Ojciec Deodat był austriackim urzędnikiem sądowym, matka Agnieszka pochodziła z węgierskiej rodziny Plucharschów. Niedługo po urodzeniu został ochrzczony w obrządku rzymsko-katolickim. Gdy Teodor miał trzy lata, jego rodzina zamieszkała we Lwowie. W roku 1894 współpracował z Wojciechem Kossakiem i Janem Styką przy realizacji Panoramy Racławickiej. W 1895 roku przyjechał do Krakowa, gdzie objął stanowisko profesora i rektora w Szkole Sztuk Pięknych, które piastował do roku 1934. W roku 1897 założył szkołę malarstwa dla kobiet przy ul. Gołębiej 14, w której uczyli także Stanisławski i Wyczółkowski. Był współzałożycielem Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka”, którego celem było organizowanie wystaw; do członków założycieli należeli także: J. Chełmoński,  J. Malczewski, J. Fałat, J. Mehoffer, J. Stanisławski, L. Wyczółkowski, W. Tetmajer  i S. Wyspiański. Bogaty dorobek artystyczny Teodora Axentowicza uwzględnia dzieła o tematyce historycznej, portrety, sceny rodzajowe, martwą naturę i pejzaże. Tworzył również grafiki, projektował mozaiki, plakaty i witraże. Wielki talent artystyczny wsparł nauką w Monachium i Paryżu, gdzie uczestniczył w życiu polskiej emigracji. Za swe dokonania w 1923 roku został odznaczony przez prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, a w 1936 roku Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł 26 sierpnia 1938 roku. Został pochowany na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie.

LEOPOLD TYRMAND

Przez aklamację posłowie podjęli uchwałę w sprawie ustanowienia roku 2020 Rokiem Leopolda Tyrmanda – znakomitego, dla wielu kultowego, pisarza, którego utwory powstałe w latach 50. i 60. wciąż cieszą się niesłabnącą popularnością. „W 2020 roku przypada setna rocznica urodzin Leopolda Tyrmanda – wybitnego pisarza, dziennikarza i publicysty. W tym samym roku minie 35. rocznica Jego śmierci. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, w uznaniu wielkich zasług Artysty, postanawia oddać Mu hołd” – brzmią słowa uchwały. W dokumencie posłowie podkreślili również, że autor głośnej powieści „Zły” i bezkompromisowego „Dziennika 1954”, był jednym z najbardziej nieszablonowych twórców polskiej literatury drugiej połowy XX wieku. W najtrudniejszych czasach wykazywał się odwagą i niezależnością intelektualną. W połowie lat 60. zdecydował się na emigrację. Również tam – za oceanem – pozostał aktywny. Celnie i błyskotliwie analizował system, który zniewalał Europę Środkową i Wschodnią. W pamflecie „Cywilizacja komunizmu” uznał go za najgorszą plagę, jaka spotkała ludzkość.

BITWA WARSZAWSKA

 Sejm podjął uchwałę ustanawiającą rok 2020 Rokiem Bitwy Warszawskiej, bitwy stoczonej w dniach 13–25 sierpnia 1920 roku w czasie wojny polsko-bolszewickiej. Bohaterskie Wojsko Polskie na czele z Marszałkiem Józefem Piłsudskim, wspieranym m.in. przez szefa sztabu generalnego – generała Tadeusza Jordan-Rozwadowskiego, obroniło niepodległość Polski. Zwycięstwo przekreśliło też plany rozszerzenia rewolucji bolszewickiej na Europę Zachodnią. W tych sierpniowych dniach decydował się nie tylko los naszego kraju i całego kontynentu. Była to chwila wielkiej narodowej próby, którą Polacy przebyli zwycięsko. Jej bohaterami, prawdziwymi twórcami zwycięstwa, byli żołnierze Wojska Polskiego, którzy ruszyli w bój o wszystko. Decydującą rolę odegrał manewr Wojska Polskiego oskrzydlający Armię Czerwoną przeprowadzony przez Naczelnego Wodza Józefa Piłsudskiego, wyprowadzony znad Wieprza 16 sierpnia, przy jednoczesnym związaniu głównych sił bolszewickich na przedpolach Warszawy. Do zwycięstwa przyczyniła się solidarność i ofiarność całego społeczeństwa, które w tym dramatycznym momencie porzuciło spory i podziały. Wielka, wspaniała lekcja z 15 sierpnia 1920 roku powinna być dla nas zawsze aktualna i pouczająca. Zdaniem brytyjskiego polityka, dyplomaty i pisarza, Edgara D’Abernona była to 18. z przełomowych bitew w historii świata.

100. ROCZNICA ZAŚLUBIN POLSKI Z MORZEM W PUCKU

Izba podjęła uchwałę ustanawiającą rok 2020 „Rokiem Zaślubin Polski z morzem w Pucku”. Ma to związek z przypadającą dokładnie 10 lutego tego roku setną rocznicą historycznych zaślubin Polski z morzem, której  dokonał w Pucku gen. Józef Haller,  wrzucając flizowaną złotą obrączkę w wody Zatoki Puckiej. "Ten jubileusz jest doskonałą okazją, by dokonać retrospekcyjnej oceny czy dobrze zagospodarowaliśmy przestrzeń wolności uzyskanej na mocy Traktatu Wersalskiego gwarantującego Polsce powrót nad Bałtyk" - czytamy w uchwale. Dokument zwraca uwagę, że władze II Rzeczypospolitej nadały temu wydarzeniu szczególną rangę. Samemu gen. Hallerowi towarzyszyła 20-osobowa delegacja Sejmu, przedstawiciele Rządu - w tym minister spraw wewnętrznych Stanisław Wojciechowski, wicepremier Wincenty Witos, wojewoda pomorski Stefan Łaszewski, kontradm. Kazimierz Porębski, dyplomaci oraz licznie zgromadzeni mieszkańcy Pomorza, w tym Kaszubi. - Teraz wolne przed nami światy i wolne kraje. Żeglarz Polski będzie mógł dzisiaj wszędzie dotrzeć pod znakiem Białego Orła, cały świat stoi mu otworem - powiedział podczas tamtej uroczystości gen. Haller.

*Teksty zostały opracowane na podstawie: Wikipedia.org,
oraz strony www.sejm.gov.pl.
Autor grafiki: Gracjan Czapiewski.

Pomysłodawcy i realizatorzy projektu Patroni Roku:
mgr Alicja Essuman-Mensah,
mgr Gracjan Czapiewski.